Yaşamsal motivasyon veya hayatta kalma psikolojik sağlamlığı…

Son zamanlarda özellikle ruh sağlığı anlamında fazlasıyla dillendirilen veya sonuç olarak bu kavramlara/sorgulamalara çıkan problem başlıkları ortaya çıkmaktadır. Ruhsal anlamda iyi, istendik ve sağlıklı olmak isteyen birçok kişinin yaşadığı bir motivasyon, bir umut, bir bağlılık kırıntısı oluşturma isteği olabiliyor. Yaşam, her anlamda kişiyi zaman zaman zorlayan ve zor durumlarla baş başa bırakmaktadır. Tam da şimdi kişilerdeki motivasyonu etkileyen, yaşama dair ihtiyaçlarımızı gidermede etki ettiği düşünülen bir kavramdan bahsetmek istiyorum. Bu bağlamda da yaşamımıza dair farkındalık düzeyimizi arttırıcı ve farklı bir pencereden bakabilme imkânı sunabilecek psikolojik bir kavram ve içeriğinden bahsedelim istiyorum.

-Maslow’un ihtiyaçlar piramidi/hiyerarşisini hiç duymuş muydunuz? Bakıldığında son yıllarda popüler olan bir kavram. İçerik olarak bahsetmek ve yaşam ile bir bağdaşım kurulduğunu da elbette ki biliyoruz. Peki, yaşamsal motivasyonumuza etki sağlayan bu kavram neleri içeriyor?

- Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi 5 ana kategoriye ayrılmaktadır:

Fizyolojik İhtiyaçlar: Açlık, susuzluk, nefes alma, yemek yeme, su içme, uyuma, boşaltım gibi bedensel olaylar yani. Bunların hepsi oldukça anlaşılır, bunları yapmaksızın varlığımızı sürdürmemiz imkânsız, dolayısıyla en temelde olmalılar. Maslow’a göre, tüm ihtiyaçlar içerisinde en önemli olan ihtiyaç fizyolojik ihtiyaçlardır.

Güvenlik İhtiyacı: Dış faktörlerden kaynaklı tehlikelerden korunma, hayatta kalma gibi başlıklar sayılabilir. Kendinizi güvende hissetmediğinizde, kendinizin en iyi versiyonu olma yönünde çaba sarf etmeniz de mümkün olmayacaktır. Bu seviyeye bireysel güven, duygusal güven, sağlık ve iyilik, kazadan ve hastalıktan uzak olma gibi birçok alt başlıklar da ekleyebiliriz.

Sosyal İhtiyaçlar: Aidiyet, sevgi, kabul görme, sosyal yaşam vb. İnsanlar tek başına yaşayamazlar, yaşamlarını sürdürebilmek için başkalarının varlığına gereksinim duyarlar. Başkalarıyla birlikte yaşama, başkaları tarafından kabul görme, arkadaşlık, sevme ve sevilme gibi sosyal ihtiyaçlar insanlar için önemlidir.

Değer Verilme/Saygınlık İhtiyacı: Statü, başarı, itibar, tanınma. Toplumdaki yerimizin ve değerimizin diğerlerince görüldüğü, fark edildiği, önemsendiği hissi... En nihayetinde birçok insan, saygı görmek ister. Kimse insanlar kendisi kötülensin veya saygı duyulmasın istemez. Bağımsızlık duygumuz, kendimize güvenmemiz ve özgürlük arayışımız da buradan gelir. Bir önceki seviye ve bu seviye, bir araya gelerek psikolojik ihtiyaçlarımızı oluşturur.

Kendini Gerçekleştirme: Gelişim, bir işi başarıyla tamamlama, yaratıcılık. Her bireyin kendine ait yetenekleri ve karakteri vardır. Birey bu kendine ait özelliklerini geliştirme ve kanıtlama ihtiyacı hissetmektedir. Fakat, bu ihtiyacın karşılanabilmesi için, diğer alt basamaklardaki ihtiyaçların yeterince karşılanmış olması gerekmektedir. Aksi takdirde bireyin kendini gerçekleştirmesi çok da mümkün değildir.

Maslow’un oluşturduğu ama zamanla çeşitli araştırmacı psikologların ve uzmanların geliştirdiği bu kavram sıralamanın değiştiği hatta bir sıralamanın da olmadığı düşüncesinin topluma ve ruh sağlığı alanına daha uygun olduğu gözlemlendiği fark edilmiştir. Bu başlıklar öncülüğünde; yaşama dair her kişinin bu 5 başlık altında çeşitli ihtiyaçlara sahip olmaktadırlar. Bu ihtiyaçların karşılanması ve sağlanması kişiyi yaşama dair daha istendik bir motivasyon sağlamasına sebep oluyor.

Kişi öncelikle olmazsa olmaz şekilde fizyolojik ihtiyaçlarını sağlaması gerekmektedir diye yorumlayabiliriz. İlk belirgin ihtiyaçlardan biri olan fizyolojik ihtiyaçlar bazında örnek verecek olursak; ‘’Kişi eğer beslenme, uyuma ve su ihtiyaçlarını tam olarak karşılamadığında/karşılanmadığında kişi diğer yaşamsal ihtiyaçları (sevgi, saygınlık, gelişim, saygı, sosyal yaşam) karşılamada tam anlamıyla motivasyon sağlayamıyor.’’ diye yorumda bulunabiliriz.

Genel manada kişiler yaşamsal motivasyonlarını sağlayamadığında ‘’kendini kötü hissetme, karamsar, üzgün, başarısız, umutsuz, v. b.’’ duygular hissedebilmektedir. Maslow, bizlere bu anlamda daha olumsuz duygular, durumlar ve düşüncelere kapıldığımızda farklı bir pencereden bakma ve olaylara farklı bir açıdan yorumlama ve aydınlatma imkânı sağlayan bir kavramı ortaya çıkarmıştır.

Bol farkındalıklı ve keyifli okumalar.