Manisa Celal Bayar Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ali Demir’in başkanlığındaki ekip, deprem bölgesinde ön incelemeyi tamamladı. Ön inceleme sonucunda, yapılardaki eksikliklerin, can kaybının artmasında ana neden olduğu ortaya çıktı. Prof. Dr. Demir, “Deprem büyük bir deprem ama tasarımı iyi olsaydı, yapı denetim kısmı iyi olsaydı bu kadar kayıp yaşanmazdı. Tüm binalarda sorun vardı. Adana, Kahramanmaraş, Hatay’da tüm yapılarda asmolen döşeme kullanılmış. Yatay yük taşıma kapasitesini artıracak kolonların ya sayısı az, ya da boyutları küçük. Her aşamada ya mühendislik hatası var, ya da malzeme hatası var.” dedi. Demir, birçok ülkenin deprem sorununun önüne perde duvarla geçtiğini ifade ederek şöyle konuştu: “Pek çok ülke deprem problemini perde betonla çözdü. Aynı TOKİ’lerde kullanılan tünel kalıp sistemi gibi. O da perdeli sistemdir. Birçok ülke deprem problemini bu şekilde çözdü. Bizim kısa vadede kurtarıcımız betonarme perde duvarlardır.

Burhan AKDEMİR

Manisa Celal Bayar Üniversitesi İnşaat Mühendisliği bölümü öğretim üyelerinden oluşan ekip, deprem bölgesinde incelemelerde bulundu. 8 kişiden olan ve başlarında Manisa Celal Bayar Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ali Demir’in bulunduğu ekip, Adana, Osmaniye ve Kahramanmaraş'ta binaları inceledi. Ön incelemenin tamamlanmasının ardından Prof. Dr. Ali Demir, bir televizyon kanalında detayları paylaştı.

BİNALARIN YAPIMI SIRASINDA MÜHENDİSLİK HİZMETİ ALINMAMIŞ

Depremin büyük bir deprem olduğunu ancak gerekli önlemlerin de alınmadığını ifade eden Prof. Dr. Demir, “Bina inşaat aşamasında ve sonrasında, büyük bir kısmının mühendislik hizmeti almadığını görüyoruz. Deprem büyük bir deprem ama tasarımı iyi olsaydı, yapı denetim kısmı iyi olsaydı bu kadar kayıp yaşanmazdı. Malzeme kalitesi çok kötü. Betonda segregasyon var. Yani ayrışmış. Çimentoyla çakıl birbirinden ayrılmış. Beton kalitesi de kötü. Büyük çakıllar var. Bu kadar büyük çakıl kullanıldığında granülometri bozuluyor ve betonun dayanımı maalesef düşüyor.” dedi.

KOLONLARIN AZLIĞINA DİKKAT ÇEKTİ

İnceledikleri binaların tamamında bir eksiklik gözlemlediklerini kaydeden Demir, “Tüm binalarda sorun vardı. Adana, Kahramanmaraş, Hatay’da tüm yapılarda asmolen döşeme kullanılmış. Yönetmelik buna izin veriyor ama binada da gerekli önlemleri almak gerekiyor. Yatay yük taşıma kapasitesini artıracak kolonların ya sayısı az, ya da boyutları küçük. Her aşamada ya mühendislik hatası var, ya da malzeme hatası var.” ifadelerini kullandı.  

BİRDEN ÇOK HATA BİRLEŞİNCE YIKIM KAÇINILMAZ

Yapı denetiminin yeterli uygulanmadığına dikkat çeken Prof. Dr. Demir, şöyle devam etti: “Eğer beton kötü, donatı kötü ve yapı da çok yüksek katlıysa, zemin de çok kötüyse, 5-6 parametre bir araya geldiğinde maalesef bu yıkımlara sebep oluyor. Yapı denetiminin yeterli şekilde uygulanmadığı birçok bölgede bu sorunu görüyoruz.”

KISA VADEDE ÇÖZÜM BETONARME PERDE DUVARLAR

Demir, depremde hasarı en aza indirmek için de şu çözümü önerdi: “Pek çok ülke deprem problemini perde betonla çözdü. Betonarme perde elemanlar yapıya yatay rijitlik kazandıran, kolonlardan daha büyük ve kolonlardan çok daha fazla rijitlik kazandıran elemanlardır. Aynı TOKİ’lerde kullanılan tünel kalıp sistemi gibi. O da perdeli sistemdir. Birçok ülke deprem problemini bu şekilde çözdü. Bizim kısa vadede kurtarıcımız betonarme perde duvarlardır.”

SEGREGASYON NEDİR?

Segregasyonun kelime anlamına bakıldığında ayrışma olduğu görülür. İnşaat mühendisliğindeki anlamı da aslında bundan farklı değildir. Bildiğiniz üzere beton uniform yani homojen bir yapıdadır. Çeşitli sebeplerden dolayı betonu oluşturan malzemelerin birbirinden ayrılması ve betonun homojen yapısını kaybetmesi olayına segregasyon denir. Yapılarda en sık karşılaşılan hataların başında gelmektedir. Mutlaka gerekli önlemler alınmalı ve önlenmelidir.

GRANÜLOMETRİ NEDİR?

Granülometri, karışım oluşturacak malzemelerin, karışıma hangi oranlarda katılacağını belirleyen ifadedir. Örneğin bir beton numunesi üretilmesi için tane çapı 0.25mm ile 63mm arasında olan tanelerden belli miktarlarda alınarak bir karışım hazırlanır. Bu karışımdaki tanelerin hangi çaptaki bileşenlerden oluştuğu yüzdeleriyle hesaplanır. Daha sonra ise granülometri eğrisi çizilerek standartlar arasında kaldığı yeri belirlenerek, seçim yapılır. Eğer standartlara herhangi bir uyumsuzluk varsa karışım oranları yeniden belirlenerek granülometri değiştirilir.

RİJİTLİK NEDİR?

Bir malzemenin bir yük altında bükülmeye, gerilmeye, veya deformasyona dayanmasına izin veren göreceli sertliktir. Bu, malzemenin Elastisite modülünün ve şeklinin bir fonksiyonudur. İnşaat mühendisliği alanındaki rijitliğe gelecek olursak, Rijitlik kısaca yüklemeler altında yapımızın stabil, dengede kalması durumudur. Rijitlik arttıkça şekil değiştirme olabilmesi için gereken etki kuvveti de artmaktadır. Yapılar deprem yüklerini azaltacak şekilde süner fakat taşıyacak kadar da rijit (sert) olmalıdır.

Editör: Nuray Bozkurt